टेक कुँवर
गोरखा- तिन दशकअघिको कुरा हो । उत्तरी गोर्खामा ुस्कुल पढॆ विद्यार्थीहरु काम लाग्दैननबिग्रीन्छन सरकारले प्रहरी बनाछु लगायतका रुढीवादी मान्यता थिए ।sतिपय गाउलेले बालबालिकालाई स्कुल पठाए ुबाली बिग्रार्ने बार भत्काउने मान्छे कुट्ने हुन्छु भन्ठानेर स्कुल पठाउन मान्दैनथे ।

यस्तो संस्कार भएपनि उनि कहिले पछि परेन्ान । सानोमा उनि लुकिछिपीत कहिले परिबारलाइ फर्काएर विद्याल पढन जान्थे । उनका परिबारबाट उनले पढ्ने प्रेरणा कहिलै पाएनन् । सानोमात पढेतर पछि कसरी पढौला भनेर उनलाइ समस्या परेन हिमाली छात्रवृति किताब पढ्दा लाग्ने खर्च र बस्नलाई कोठा पाएर उनि सदरमुकामा गएर पढेछन ।

उनि हुन उत्तरी दुर्गम क्षेत्र छेकमपार गा।वि।स गोरखा स्थित स्थानिय शिक्षक आटुक लामा । उनि त्यही गाउको छेकम प्रावि मा २०४८ सालमा शिक्षक भएका हुन । उनि भन्छन ुहामी पढदा दश÷बाह्र्र जना हुन्थ्यौ अहिले साठी÷सत्तरी जना विद्यार्थी हुन्छन अहीले पहिले भन्दा दश गुणा विद्याथी बढेका छनु । त्यतिखेरका अग्रजहरुले शिक्षाको महत्व बुझेका थिएनन्ा । उनी छेकम प्राविमा स्थानिय भाषामा पढाउदछन । स्थ्ाानीय भाषामा पढाउदा विद्यार्थीलाइ पढ्न लेख्नलाइ सजिलो भएकोले विद्यार्थी बढेका छन् जो पहिलेको भन्दा अहिले ।
तातोपानी प्रा।वि उहियाका प्रधानाध्यापक दयाराम अर्यालका अनुसारु गोरखा सदरमुकामदेखि २४ कोस टाढा र अतिविकट सानो क्षेत्र विद्यालयमा एक जना शिक्षक मात्र हुनेभएकोले पढाउनलाइ अप्ठेरोपरेको शिक्षकको तलव विद्यार्थीकालागी पुस्तकलिन सदरमुकाम जानुपर्ने भएको महिनामा पन्ध्ा÷बिस दिन विद्यालय बन्द गनुपर्नेहुन्छु। शिक्षा निमावली अनुसार प्राविमा एक जना महिलाको दरबन्दी हुनुपर्नेहो तर हाम्रो यस क्षेत्रमा एक जना पनि महिला शिक्षक छैन । सोहि विद्यालयका अर्का शिक्षक दल बहादुर गरुङ्गका अनुसार ु पन्ध्र गाविसमा प्रावि मात्र छन् एउटापनि माध्यामीक विद्यालय छैन । एक गाउबाट अर्को गाउका विद्यालयमा पढ्नलाइ जान एक दिन लाग्दछ कसरी पढ्ाउनुत ।ु उनले आफ्ना बच्चालाइ कोदोको ढीणो मकैको च्याखला खुवाएर अनि चालीस हजार रुपैया खर्च गरेर सदरमुकाममा पढाएका रहेछन ।
सदरमुकामदेखि साठी कोष टाढारहेको सिद्धीबासका गाविसमा पनी कमरहेनछ । श्रीङग हिमाली प्राविका शिक्षक हरी प्रसाद पोखरेल का अनुसार ुउनका गाविसमा जनसंङख्या धेरै भएकाकारण खाद्यान्न अभावहुने भएकाले वालवालीकालाइ विद्यालयमा नपढाइ काममा लगाइने चलन रहेछ । बच्चाहरुको आधारभूत शिक्षा नभइ काम पो दिइनेरहेछ । अर्को विद्यार्थीलाई बस्ने भवन नभएकाकारणले गदापनि विद्यार्थीमा पढ्ने रुचि नभएको हुनसक्दछ ।ुसोहि गाविसका बल बहादुर कार्कीका अनुसार अनुसार ुयहाका विद्यार्थी कक्षा तिन उर्तिण गरिसकेपछि फेरी कक्षा एकमा बस्ोर क॥ ख सीक्नुपर्ने क हुन्छ । किनभने हाम्रो यहा निमावि छैन निमावि पढ्नलाई बेसी -आरुघाट जानुपर्या कि सरदमुकाम जानुपयो त्यहा जानलाइ आर्थिक स्थितिले पनि भ्याउनुपयो त्यहिकारणले बच्चाहरु क।ख॥नै पढाउछौ ।

उहीया गाविसका राम प्रसाद घलेका अनुसार उत्तरी क्षेत्रमा १५ वटा दुगम गाविस छन । जसमा एक मात्र निमावि सिद्धीबास गाविसमा रहेको छ । कतिपय स्थ्ाानमा चउरमा समेत पढाइहुन्छ । एकत यहापढाउने शिक्षक यहाका नभइ बाहिरका शिक्षक भएरपनि होला ।


सो जिल्लाका जिविस सभापति चंन्द्र प्रसाद न्यौपानेका अनुसार ुराष्ट्टले वार्षीक २५÷२६ लाख वार्षिक दुर्गम क्षेत्रमा शिक्षामा लगानी गर्छ तर उत्पादन भने गरीएको पाइदैन । उनको पनि चाहाना नै थियो त्यहादुईवटा आवासीय विद्यालय बनाइदिनाले दुर्गम क्षेत्रका जनताले शिक्षा पाउने थिएकी । समस्या आवासिय स्कुल खोल्नुहो भवन बनाउन हैन स्थानीय जनगुनासो छ ।
उत्तरीभेगमा स्थानीस्तरका कर्मचारी प्रायगरेर छैनन त्यहा कार्यरत प्रायगरी दख्खिन क्षेत्रका पाइन्छन । म